We wniosku uwzględniono pełny cykl życia opakowania. Ustanawia wymogi zapewniające bezpieczeństwo i trwałość opakowań, wymagając, aby wszystkie opakowania nadawały się do recyklingu i minimalizowały obecność substancji budzących obawy. Ustanawia również wymogi dotyczące etykietowania, aby poprawić informowanie konsumentów. Zgodnie z hierarchią postępowania z odpadami wniosek ma na celu zminimalizowanie wytwarzania odpadów opakowaniowych poprzez ustalenie wiążących celów w zakresie ponownego użycia, ograniczenie niektórych rodzajów opakowań jednorazowego użytku i nałożenie na podmioty gospodarcze obowiązku minimalizowania ilości wykorzystywanych opakowań.
Wniosek ma na celu zapewnienie zbiórki, sortowania i recyklingu opakowań zgodnie z najwyższymi możliwymi standardami, gdy opakowanie stanie się odpadem. W tym celu ustala kryteria systemów rozszerzonej odpowiedzialności producenta i ustanawia przepisy dotyczące gospodarowania odpadami, zapewniając jednocześnie państwom członkowskim wystarczającą elastyczność, aby utrzymać istniejące dobrze funkcjonujące systemy.
Podejście ogólne posłuży jako mandat do negocjacji z Parlamentem Europejskim w sprawie ostatecznego kształtu prawodawstwa.
Główne zmiany uzgodnione przez Radę
Tekst Rady zapewnia równowagę pomiędzy utrzymaniem ambicji wniosku, jakim jest ograniczenie wytwarzania odpadów opakowaniowych i zapobieganie im, a zapewnieniem państwom członkowskim wystarczającej elastyczności we wdrażaniu rozporządzenia.
Zakres regulacji
Rada utrzymała zakres wniosku Komisji obejmujący wszystkie opakowania, niezależnie od użytego materiału, oraz wszystkie odpady opakowaniowe, niezależnie od ich pochodzenia (w tym przemysł, produkcja, handel detaliczny, gospodarstwa domowe).
Wymagania dotyczące zrównoważonego rozwoju i opakowania nadające się do recyklingu
W tekście podejścia ogólnego zachowano większość wymogów w zakresie zrównoważonego rozwoju w odniesieniu do wszystkich opakowań wprowadzanych do obrotu oraz główne cele zaproponowane przez Komisję.
Zaostrza wymogi dotyczące substancji w opakowaniach, wzywając Komisję, przy wsparciu Europejskiej Agencji Chemikaliów, do przygotowania do 2026 r. sprawozdania na temat obecności substancji budzących obawy w opakowaniach w celu ustalenia, czy mają one negatywny wpływ na ponowne użycie lub recykling materiałów lub mają wpływ na bezpieczeństwo chemiczne.
Rada zmieniła wniosek w sprawie opakowania nadającego się do recyklingu. Utrzymując, że zgodnie z propozycją Komisji wszystkie opakowania wprowadzane na rynek muszą nadawać się do recyklingu, państwa członkowskie zgodziły się, że opakowania będą uznawane za nadające się do recyklingu, jeśli zostaną zaprojektowane z myślą o recyklingu materiałowym oraz gdy odpady opakowaniowe będą mogły być zbierane selektywnie, sortowane i poddawane recyklingowi na dużą skalę (tzw. ostatni warunek będzie obowiązywać od 2035 r.).
Podejście ogólne utrzymuje główne cele na lata 2030 i 2040 dotyczące minimalnej zawartości materiałów pochodzących z recyklingu w opakowaniach z tworzyw sztucznych. Do 2034 r. Komisja będzie musiała dokonać przeglądu realizacji celów na 2030 r. i ocenić wykonalność celów na 2040 r.
Rada zgodziła się również, że torebki z herbatą i samoprzylepne etykiety na owocach i warzywach muszą nadawać się kompostowalne, wprowadzając możliwość wymagania przez państwa członkowskie innych opakowania (np. saszetki z kawą i lekkie plastikowe torby na zakupy), aby nadawały się do kompostowania w określonych warunkach.
Nowe przepisy ograniczyłyby niepotrzebne opakowania, nakładając na producentów i importerów obowiązek zapewnienia minimalnej wagi i objętości opakowań, z wyjątkiem opakowań chronionych projekty opakowań.
Cele w zakresie redukcji odpadów opakowaniowych
Zgodnie z propozycją Komisji w podejściu ogólnym ustala się ogólne główne cele w zakresie ograniczenia ilości odpadów opakowaniowych w oparciu o ilości z 2018 r.: 5% do do 2030 r., 10% do 2035 r. i 15% do 2040 r. Cele te zostaną poddane przeglądowi Komisji osiem lat po wejściu w życie rozporządzenia.
Rada umożliwiła państwom członkowskim określenie środków zapobiegania powstawaniu odpadów opakowaniowych przekraczających wyżej wymienione cele minimalne.
Opakowania wielokrotnego użytku i cele ponownego wykorzystania
Rada podtrzymała przyjęte przez Komisję kryteria definiowania opakowań wielokrotnego użytku, wprowadzając minimalną liczbę przejazdów lub rotacji w ich użytkowaniu, przy niższej minimalnej liczbie rotacji w przypadku tektury ze względu na odmienną charakterystykę tego materiału.
Tekst wyznacza nowe cele ponownego użycia i ponownego napełniania na lata 2030 i 2040. Różne cele mają zastosowanie do dużych urządzeń gospodarstwa domowego, np. opakowania zbiorcze do żywności i napojów, napojów alkoholowych i bezalkoholowych (z wyjątkiem wina), opakowania transportowe (z wyłączeniem opakowań stosowanych do towarów niebezpiecznych lub sprzętu wielkogabarytowego oraz opakowań giętkich mających bezpośredni kontakt z żywnością) oraz opakowań zbiorczych. Opakowania kartonowe również są zwolnione z tych wymogów. Wprowadzono nową możliwość dla podmiotów gospodarczych w zakresie tworzenia grup w celu osiągnięcia celów dotyczących ponownego użycia napojów.
Rada zażądała od Komisji przeglądu celów na rok 2030 i na tej podstawie oceny celów na rok 2040 oraz wyłączeń przewidzianych w przepisie.
Systemy zwrotu kaucji (DRS)
Zgodnie z nowymi przepisami do 2029 r. państwa członkowskie muszą zapewnić selektywną zbiórkę co najmniej 90% rocznie jednorazowych butelek plastikowych i metalowe pojemniki na napoje. Aby osiągnąć ten cel, muszą skonfigurować systemy zwrotu kaucji (DRS) dla tych formatów opakowań. Minimalne wymagania dla DRS nie będą miały zastosowania do systemów istniejących przed wejściem w życie rozporządzenia, jeśli przedmiotowe systemy osiągną cel 90% do 2029 roku.
Rada dodała zwolnienie z wymogu wprowadzenia DRS dla państw członkowskich, w których wskaźnik selektywnej zbiórki przekroczył 78% osiągnięty w 2026 r.
Ograniczenia dotyczące niektórych formatów opakowań
Nowe przepisy wprowadzają ograniczenia dotyczące niektórych formatów opakowań, w tym jednorazowego opakowania plastikowego na owoce i warzywa, żywność i napoje, przyprawy , sosów w sektorze HORECA oraz drobnych artykułów kosmetycznych i toaletowych stosowanych w sektorze zakwaterowania (np. butelki na szampony lub balsamy do ciała).
Rada umożliwiła państwom członkowskim ustanawianie wyjątków w określonych okolicznościach, w tym w przypadku ekologicznych owoców i warzyw.
Inna prowizja
Inne poprawki uzgodnione przez Radę obejmują dalsze wyjaśnienia dotyczące etykietowania opakowań, zapewniające dobre informowanie konsumentów o składzie materiałowym opakowania i jego właściwą utylizację, gdy stanie się odpadem. Rada wprowadziła także pewną elastyczność, aby uwzględnić systemy etykietowania istniejące już w niektórych państwach członkowskich.
Ponadto Rada utrzymała większość obowiązków podmiotów, producentów, importerów i dystrybutorów określonych we wniosku Komisji. Wzmocniła obowiązki dostawców usług logistycznych w zakresie dopilnowania, aby producenci korzystający z takich usług nie uchylali się od obowiązków wynikających z rozszerzonej odpowiedzialności producenta (EPR).
Rada przedłużyła termin stosowania rozporządzenia do 18 miesięcy po jego wejściu w życie
Następne kroki
Podejście ogólne posłuży jako mandat Rady do negocjacji z Parlamentem Europejskim w sprawie ostatecznego kształtu prawodawstwa. Wynik negocjacji będzie musiał zostać formalnie przyjęty przez Radę i Parlament.
Produkcja opakowań i gospodarowanie odpadami opakowaniowymi to złożony ekonomicznie i ważny sektor, generujący łączne obroty w UE wynoszące 370 miliardów euro. W związku z tym odgrywa znaczącą rolę i potencjał w przekształcaniu Europy w czystą, zrównoważoną gospodarkę o obiegu zamkniętym, zgodnie z Europejskim Zielonym Ładem. Jednak mimo że w UE wskaźniki recyklingu wzrosły, ilość odpadów wytwarzanych z opakowań rośnie szybciej niż recykling. W ciągu ostatniej dekady ilość odpadów opakowaniowych wzrosła o prawie 25% i oczekuje się, że wzrośnie o kolejne 19% do 2030 r., jeśli nie zostaną podjęte żadne działania. W przypadku odpadów opakowaniowych z tworzyw sztucznych przewidywany wzrost do 2030 r. wyniesie 46%.
Obecna dyrektywa UE dotycząca opakowań i odpadów opakowaniowych została po raz pierwszy przyjęta w 1994 r. i była kilkakrotnie zmieniana. Ustanawia zasady, zgodnie z którymi państwa członkowskie UE mają zapewnić, że opakowania wprowadzane na rynek UE spełniają określone wymagania, oraz przyjąć środki mające na celu zapobieganie powstawaniu odpadów opakowaniowych i zarządzanie nimi, aby osiągnąć cele w zakresie recyklingu dla różnych rodzajów odpadów opakowaniowych. Jednakże kilka ocen dyrektywy wykazało, że nie udało się jej zmniejszyć negatywnego wpływu opakowań na środowisko.
W tym kontekście w listopadzie 2022 r. Komisja przedstawiła wniosek dotyczący rozporządzenia w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych, które zastąpiłoby istniejącą dyrektywę. Parlament Europejski przyjął stanowisko w sprawie proponowanego rozporządzenia na sesji plenarnej 22 listopada 2023 r. Obie instytucje rozpoczną negocjacje w sprawie ostatecznego kształtu legislacji za prezydencji belgijskiej.
